Soomaaliya ayaa heysata hal sano oo Al-Shabaab laga ciribtiri lahaa dalka, laguna soo afjari lahaa 17 sano oo dagaal ah, Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa ku dhawaaqay dhamaadkii bishii November. Kooxda Argagixisada ah ee xiriirka la leh Al-Qaacida ayaa tan iyo sannadkii 2006-dii ka waday Soomaaliya weeraro, kuwaasi oo sababay dhimashada kumanaan qof iyo barakaca Malaayiin qof, isagoo la hadlayay dad isugu soo baxay machadka Royal United Services Institute ee magaalada London, ayaa sheegay in ciidamada Midowga Afrika ee ku meel gaarka ah ee Soomaaliya (ATMIS) ay ka shaqeynayaan sidii ay dalka uga ciribtiri lahaayeen dagaalyahannada Al-Shabaab ee weli ku harsan dalka, balse dadaalkooda uu caqabad ku yahay fatahaadihii dhawaan soo rogmaday.
ATMIS oo ay ku jiraan ciidamo ka kala socda dalalka Burundi, Djibouti, Ethiopia, Kenya iyo Uganda ayaa lagu waday inay billaabaan wejigii labaad ee ka bixitaanka dalka bishii September, iyadoo la dhimay 3,000 oo askari. Si kastaba ha ahaatee, Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay ayaa dib u dhigay wajigii labaad ee ka bixitaanka saddex bilood horraantii bishii November. “Waxay ku soo beegantay xilli aan xoogaa dib u dhac ah nagu qabtay, waxaanan ku dhibtoonaynay inaan dib u habeynno,” Xasan Shiikh Maxamuud ayaa ka yiri dib u dhigista. โLaakiin hadda diyaar ayaan u nahay.โ
Brig. Gen. Peter Gaetano Omola, oo ah taliyaha ciidamada Uganda ee hoos yimaada ATMIS, ayaa bogaadiyay goโaanka golaha ammaanka. “Xaqiiqdii, ammaanka dalkan waa inuu maalin uun ku jiraa gacanta Soomaalida, laakiin waa inaadan ku degdegin sababtoo ah waxay ku xumaan kartaa ilbiriqsigeeda,” ayuu Omola u sheegay wargeyska Daily Monitor ee ka soo baxa Uganda, balseย Madaxweynaha JFS Dr: Xasan Shiikh Maxamuud ayaa ku adkeystay mar uu joogay Magaalada London ee Carriga Boqortooyada Ingriiska in dowladdiisu aysan codsan doonin in dib loo dhigo qorshaha bixitaanka ciidamada.
“2024-ka, iyadoo si tartiib-tartiib ah u dhimitaanku uu socdo, waxaan sidoo kale soo saari doonnaa ciidamo, waxaanan dhisi doonnaa wax badan,” Xasan Sh. Maxamuud ayaa yiri. “Aad ayaan ugu faraxsanahay inaan la wareegno mas’uuliyadda amniga dalkeenna.”, Weerarada dhawaan ka dhacay Soomaaliya ee ka dhanka ah Al-Shabaab ayaa billowday Agoosto 2022-kii, iyadoo milaterigu ay ka dambeeyaan maleeshiyo beeleedyo ku sugan gobollada dhexe ee dalka. Wadashaqeyntaasi waxay gaartay guulihii ugu muhiimsanaa ee dhuleed ee ka dhanka ah al-Shabaab tan iyo bartamihii 2010-kii. Si kastaba ha ahaatee, weerarada Al-Shabaab ayaa kor u kacay intii lagu guda jiray Wejigii koowaad ee dhimista ciidamada, kaasoo lagu soo gabagabeeyay 2,000 oo askari oo ka baxay dhamaadkii bishii June.
Madaxweyne Dr: Xasan Shiikh Maxamuud ayaa sheegay in Wejiga xiga ee howlgallada ka dhanka ah Al-Shabaab ay noqon doonaan deegaannada Koonfur Galbeed ee dalka iyo deegaanada maamulka Jubbaland oo ah goob taariikhi ah oo Al-Shabaab ay ku sugan yihiin. “Xaaladda dagaalka lagula jiro al-Shabaab waa mid dhiirri-gelin leh,” ayuu yiri isagoo ku sugan London. “Waxaan aaminsanahay inaan ka adkaan doono al-Shabaabโฆ dhawaan.”
Ma jiraan wax calaamado ah oo muujinaya in al-Shabaab ay wadahadal la yeelan doonaan dowladda Soomaaliya, laakiin Xasan Shiikh Maxamuud ayaa sheegay in taasi ay tahay doorashada uu doorbidayo. “Ugu dambayntii waxa laga yaabaa in ay ku dhamaato wada hadal, halkii ay dil iyo dhaawac u geysan laheyd oo la cayrsan lahaa,” ayuu yiri. warbixintaasi oo ay qortay Waaxda Difaaca Afrika ee Wasaaradda Gaashaandhigga Maraykanka.
โMar walba oo aan guul gaarno waxa ay ku tusinaysaa in aysan si bilaash ah ku iman ee ay ku timid darbi weyn oo Soomaali kali ah jabin weyday, balse lagu jabiyey dadaalkeenna iyo iskaashiga aan la leenahay saaxiibbada caalamkaโ, sidaasi waxaa yiri Raโiisul Wasaarah XFS mudane Xamsa Cabdi Barre, oo hadal ka jeediyay Munaasabadda guusha taariikhiga ee qaadista Cuna-qabataynta hubka Soomaaliya, ayaa uga mahadceliyey cid walba oo kaalin ka qaadatay in Soomaaliya laga qaado cuna-qabataynta hubka.
Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya mudane Dr. Xasan Sheekh Maxamuud ayaa ka qaybgalay munaasabad loogu mahad celinayay dowladihii codkooda ku taageeray goโaankii taariikhiga ahaa ee Golaha ammaanka Qaramada midoobay ay Cuna-qabataynta hubka uga qaadeen dalkeenna, taasi oo saarnayd muddo ka badan 32 sano, wuxuunaย uga mahad celiyay dhammaan dowladihii taageeray goโaankan, garab istaagga ay u muujiyeen dowladda iyo shacabka Soomaaliyeed ayaa dul istaagay halgankii dheeraa ee loo soo galay gaaridda guushan dhaxal galka ah, ahmiyadda goโaankani u leeyahay xaqiijinta Soomaaliya xor ka ah argagixiso iyo qorshaha dowladda ee ilaalinta Hubka, wuxuu sidoo kale ku bogaadiyay madaxdii iyo hayโadaha dowladda FS ee ka qeyb qaatay gaaridda natiijadan muhiimka ah ,isaga oo xusay in dowladdu ay si dhammeystiran u qaadanayso masโuuliyadda ilaalinta hubka iyo in aan loo adeegsan wax ka baxsan xoreynta dalka iyo difaaca Qaranka.
qaadista cunaqabateynta waxay Soomaaliya ka faaโideysaa 5 waxyaabood:-1- La-dagaalanka argagixisada iyo sugida amaanka; 2- Difaaca Qaranka; 3- Dadaalka Nabadda & Xasilinta; 4- Dhaqangelinta sharciga & xakameynta Xuduudaha; 5- Dowlad-dhisidda & Dowladnimada.
โWaa maalin Qaran oo weyn; Waxaa tirmay mid ka mid ah astaamihi ugu waaweynaa ee qaranjabki soo gaaray Soomaaliya 1991-kii; Waxaan la soo laabannay waax weyn oo ka maqneyd gobannimada Soomaaliyeed tan iyo 1992-kii marki Golaha Ammaanka Jamciyadda Quuruumaha ka Dhaxeysa uu saaray Soomaaliya cunaqabteynta hubkaโ, sidaasi waxaa yiri, Wasiirka Gaashaandhigga Soomaaliya Mudane Cabdulqaadir Maxamed Nuur.
โWuxuu ciilku daynayaa saraakiisha iyo iyo guud ahaan Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed oo si degdeg ah u heli doona hubka iyo saanadda ciidan ee ay u baahan yihiin si ay u maquuniyaan Cadawga Argagixisada Caalamiga ah ee sii dabargoโaya. Waxaan fursad u heli doonnaa in aan si dhib yar u soo iibsanno hubka noocyadiisa kala duwan, si ikhtiyaarkeenna ah, iyada oo aan cidna ku dhegganeyn gacanteennaโ, ayuu sii raaciyay Wasiirka.
By, C/lahi Ruush
