Madaxweynayaasha dalalka Soomaaliya Dr: Xasan Sheekh Maxamuud, Eritrea Isaias Afwerki iyo Masar Cabdifitaax Alsisi, ayaa dhawaan kulan ay ku yeesheen magaalada Asmara waxay ku gaareen heshiis iskaashi oo seddex geesood ah, iyadoo intii uu shirkooda socday, dalka Masar ayaa u yaboohday Soomaaliya inay ka mid noqoto ciidamada howlgalka cusub ee AUSSOM ee bedelaya ATMIS marka uu waqtiga ka dhamaado bisha December ee sanadkan.
Madaxweynayaasha Masar iyo Soomaaliya ayaa ku kulmay Asmara kadib casuumaad uu u fidiyay Madaxweynaha Eritrea, Isaias Afwerki. Kulankan ayaa diiradda lagu saaray midnimada iyo madax-bannaanida Soomaaliya, iyada oo sidoo kale lagu bogaadiyay go’aanka Golaha Ammaanka ee cunaqabateynta hubka looga qaaday Soomaaliya, taasi oo sare u qaadday awoodda Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed.
Labada dal waxay isla garteen in ay xoojiyaan iskaashiga iyo taageerada Soomaaliya, si loo dhiso hey’adaha dowliga ah iyo ciidamada qaranka, si ay awood ugu yeeshaan la dagaalanka Argagixisada iyo xasilinta dalka, waxaana si gaar ah loo bogaadiyay howlgalka Midowga Afrika ee AUSSOM iyo kaalinta Masar ee taageerada xasilloonida Soomaaliya, iyadoo ugu danbeyn, Masar iyo Soomaaliya waxay ku heshiiyeen in ay si dhow u wada shaqeeyaan inta Soomaaliya ay ka tirsan tahay Golaha Ammaanka (2025-2026), si ay u matasho danaha Afrika, iyadoo la xoojinayo wada-tashiga labada dhinac ee arrimaha gobolka iyo caalamka.
Kadib kulanka ayaa waxay la soo saareen War-murtiyeedka Wadajirka ah ee Shir Madaxeedka Seddex-geesoodka ahaa, Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Dr. Xasan Sheekh Maxamuud, ayaa ka qeybgalay shir madaxeed seddex geesood ah oo ka dhacay magaalada Asmara, caasimadda dalka Ereteriya, 10-ka Oktoobar 2024. Shirkan waxaa martigaliyey Madaxweynaha Ereteriya Mudane Isaias Afwerki, waxaana sidoo kale ka qeybgalay Madaxweynaha Jamhuuriyadda Carabta ee Masar Mudane Abdel Fattah El-Sisi. Madaxda seddexda dal ayaa ka wadahadlay arrimo muhiim ah oo ku saabsan gobolka iyo caalamka, iyagoo si qoto dheer u falanqeeyey xaaladaha jira.
Madaxweynayaasha seddexda dal ayaa hoosta ka xariiqay in ay lagama maarmaan tahay in la ixtiraamo madax-bannaanida iyo wadajirka dhuleed ee waddamada gobolka, iyagoo isla qaatay in la isku xiro dadaallada wadajirka ah si loo gaaro xasilloonida gobolka iyo horumar waara oo loo dhan yahay. Waxa kale oo lagu heshiiyey in la xoojiyo hey’adaha dowliga ah ee Soomaaliya, lana taageero ciidamada Qaranka Soomaaliyeed si ay ula dagaallamaan argagixisada.
Shirka waxa lagu lafa-guray arrimaha amniga, gaar ahaan kuwa ku saabsan Badda Cas iyo marin-biyoodka Baab-al-Mandab, iyadoo sidoo kale laga wada hadlay xaaladda Suudaan iyo sida ay u saamayn karto gobolka. Madaxdu waxay isla garteen in la dhiso guddi seddex geesood ah oo ka kooban Wasiirrada Arrimaha Dibadda ee seddexda dal, si loo dardargeliyo iskaashiga istiraatiijiyadeed ee dhinacyada oo dhan.
Seddexda Madaxweyne waxay hoosta ka xariiqeen inay lama huraan tahay ku dhaqanka mabaadi’da aasaasiga ah iyo tiirarka sharciga caalamiga ah; gaar ahaan ixtiraamka aan mugdi ku jirin ee madaxbannaanida iyo wadajirka dhuleed ee dalalka gobolka. Waxaa kaloo lagu heshiiyey in la horumariyo, lana sii qoto-dheereeyo iskaashiga iyo isku-xirnaanta seddexda waddan, si kor loogu qaado hey’adaha Dowladda Soomaaliya, si ay uga hortagaan caqabadaha kala duwan ee gudaha iyo dibadda iyo in Ciidanka Qaranka Soomaaliyeed loo suurtageliyo in ay ka hortagaan argagixisada nooc kasta oo ay tahay. Arrimaha amniga iyo iskaashiga u dhexeeya Waddamada dhaca Badda Cas iyo Gacan-biyoodka Bab-al Mandab, iyada oo la eegayo muhiimadda ugu weyn ee marin badeed oo muhiim ah.
Madaxweynaha Jamhuuriyadda Carabta ah ee Masar mudane Abdifitaax Alsiisi oo kulankaasi ka hadlay ayaa sheegay in kulankooda maanta uusan aheyn mid muujinaayo oo kaliya sugnaanta iyo sarreynta xiriirka ka dhaxeeya seddexda dowladood ee walaalaha ah, balse uu yahay ama uu mujinayaa koboca muhiimadda iyo xoojinta xiriirkaasi soo jireenka ah, “ haddii sidii uu yahay loo wajihi lahaa caqabadaha aan wadaagno ee Geeska Afrika iyo Badda Casa ama ka sidii aan uga faaideysan laheyn awoodaheenna ka dowlado ahaan oo aan u ballaarin laheyn furasadaha xaqiijinaaya koboca iyo barwaaqeynta Bulshooyinkeenna”.
“ Maanta waxaan ku kulanay martigalin Walaalkeen Madaxweynaha Eretareeya mudane Asiyaas Agawerge si aan uga tashanno uguna faaideysanno aragti isdhaafsi siyaabihii aan uga hortagi laheyn qorshayaasha looga gol leeyahay khal-khalgalinta degenaanta iyo burburnta dowladaha gobolka iyo isku dubbaridda dadaallada wax ku oolka ah ee dowladaheenna iyo Shucuubteenna ee nabadda, deggenaanta iyo barwaaqeynta dowladheenna seddexda ah, gobolkeenna iyo Xeebaheenna ku teedsan Illinka waqooyi iyo kan koonfureed ee Badda Cas”, ayuu yiri Madaxweyne Alsissi.
Madaxweynaha Masar oo hadalladaasi ka jeediyay kulanka seddex geesoodka ahaa ayaa waxa uu sii raaciyay “ waxaa ku keydsan kheyraad iyo fursado suurtogalinaaya horumar iyo barwaaqo, sidoo kale waxaan leenahay doonisteenna iyo awoodda ka faaideysiga fursadahaasi annagoo u mareyna iskaashi, isku dheellitir iyo isku dubaridid sugan ee dhexdeenna ah, wadahadalkeennii maanta waxaan isku raacnay inaan siinno dhammaan noocyada teegeerada walaalaheen Soomaaliyeed, si loo xaqiijiyo himilooyinka walaalkeenna Madaxweyne Dr: Xasan Sheekh Maxamuud, si Soomaaliya dib loogu soo celiyo amniga iyo nabadda, iyadoo loo maraayo ciidankooda qaran”.
“ waxaan isla soo qaadnay soo jeedinno dhaxalgal ah, si loo qiimeeyo taageeradaaslaba geesoodka ah iyo hab wadaag ah, taasi oo ay dheer tahay taageerada dalladaha gobolka iyo midka caalamiga ah ee amniga Soomaaliya lagu sugayo, nabadna lagu dhalinayo. Sidoo kale waxaan u daadagnay intii aan wadahadallada ku jirnay dhowr arrin oo muhiim u ah gobolka, waana ka mid ah arrinta Suudaan o aan isku raacnay muhiimadda gaarista xabad joojin oo ka hirgasha dhammaan waqtiga ugu soo horreya oo suurtogal ah”, ayuu yiri Madaxweynaha Masar.
By. C/lahi Ruush
