Deegaannada hoos yimaada Caasimadda Galmudug ee Dhuusamareeb ayaa todobaadkaan waxaa ka socday abaabul, kaasi oo la doonayo in dib loogu xoreeyo Magaalooyin ka tirsan Gobolka Galgudud oo wali ku harsanaa gacanta Kooxda Khawaarijta ah, sidaasi awgeed ayay Ciidamo is-abaabulay oo dadka deegaanka ah, una diyaarsan ka qeyb galka dagaalka dalka looga xoreynayo Khawaarijta ayaa lagu soo bandhigay deegaanka Mareergur oo hoos taga magaalada Dhuusamareeb, waxaana Ciidamada loo yaqaan Macaawisleeyda hore loogu soo bandhigay Deedaannada Guri-ceel, Dhabbad, iyo duleedka Dhuusamareeb, kuwaasi oo dhammaantood ujeedkoodu yahay inay diyaar u yihiin dib xoreynta Magaalooyinka Ceelbuur iyo Galhareeri.
Waxaa kaloo jira in Ciidan la isaga kala keenay deegaannada dhaca inta u dhaxeysa Dhuusamareeb ilaa Xarardheere ayaa waxaa dhiirigelin ugu tegay masuuliyiin ka kala tirsan Goleyaasha dowladda federaalka, dowlad goboleedka Galmudug iyo saraakiil ka tirsan ciidanka xoogga dalka Soomaaliyeed, iyadoo Masuuliyiinta iyo saraakiisha ay ciidanka kula dardaarmay inay ka qeyb qaataan dagaalka xaqa ah ee cadowga Khawaarijta ah looga xoreynayo dhulka Soomaaliya, dhankooda hoggaamiyeyaasha ciidanka is abaabulay ayaa balan-qaaday inay doorkooda ka qaada doonaan ciribtirka Khawaarijta Deegaannada Galmudug.
Wararka naga soo gaaraya degaanno hoos taga Degmada Ceel buur ayaa la sheegay in Dagaal la isku adeegsaday hubka noocyadiisa kala duwan uu ku dhex maraayo Maleeshiyaad daacad u ah 2-Horjooge oo ka tirsan Kooxda Argagixisada Shababka, dagaalkaan ayaa dhaliyay khasaare, iyadoo Wararka ay sheegayaan in Dagaalkaan uu u dhaxeeyo Maleeshiyaad kooxda Argagixisada ka wada tirsan oo Daacad u kala ah Mid Magacaciisa lagu sheegay Horjooge Xasan Cabdullaahi Cabdulle oo ka soo jeeda Ceel-garas halka kan kale la sheegay inuu ka soo jeedo Ceelbuur, dagaalkaan ayaa ka dhacaaya Tuulada lagu magacaabo Ceel meegag, wuxuuna dhaliyay Khasaare dhimasho iyo Dhaawac soo kala gaaray labada dhinac, inkastoo aan la ogeyn khasaaraha ka dhashay.
Waa maxay sababta ay labadaasi khawaarij hubka isugu qaateen ayaan weydiinay falanqeeye arrimaha Kooxda Khawaarijta ah u dhuun-daloola “ sida la sheegay waxa uu dagaalkoodu salka ka hayaa in kuwa ka soo jeeda Deegaanka Ceel-garas ay doonayeen inay ka soo goostaan khawaarijta, iskuna soo dhiibaan Ciidamada Dowladda ee ku sugan Deegaanka Baxdo, halka midka kalena uu diidanaa in laga baxo, marka taasi ayaa sabab u ah dagaalkooda”, ayuu yiri.
Wasiirka Caddaaladda iyo arrimaha Dastuurka XFS, mudane Xasan Macallim Maxamuud ayaa hoyga uu ka degan yahay magaalada Dhuusamareeb ku qaabilay Xildhibaan Yuusuf Geelle Ugaas (Dhegey) iyo Xildhibaan Cumar Cabdi iyo Xildhibaanno iyo wasiirro ka tirsan dowladda Gal-mudug, iyadoo Kulanka looga hadlay dardar gelinta dadaallada dib u xoreynta deegaannada Gal-mudug ee Khawaarijtu wali ku dhuumaaleysaneyso, waxaana la isku raacay in wadajir loola dagaalo cadawga ummadda Soomaaliyeed, waxaana la wada og yahay in Wasiirka caddaaladda iyo arrimaha dastuurka XFS, mudane Xasan Macallim Maxamuud, uu maalmahaan magaalada Dhuusamareeb ka waday abaabulka duullaanka dowladdu ay horumuudka ka tahay ee lagu xoreynayo deegaannada wali ku jirta gacanta cadawga.
Dhinaca kale Madaxweynaha dowladda Galmudug Axmed Cabdi Kaariye Qoorqoor ayaa fasaxay kulamadii Golaha Wasiirrada Galmudug, isagoona faray in ay furimaha tagaan, kana qeybqaataan xoreynta Galmudug, waxaana kulankii ugu dambeeyay Golaha Wasiirrada shir guddoomiyay Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Dr. Xasan Shiikh Maxamuud, kaais oo ka soo faaruqay kulamadii odayaasha dhaqanka, Culimaa’udiinka, waxgaradka iyo siyaasiyiinta reer Galmudug uu baryahaan la lahaa, isagoo Madaxweyne Xasan uu saacadaha nagu soo aaddan ku dhawaaqi doono amar culus, kaasi oo ay ku dhaqaaqayaan ciidamada qalabka sida, maadama uu yahay Taliyaha Guud ee Ciidamada Qalabka Sida.
Shirkan ayaa looga hadlay xaaladda amni, qorshaha waqtiga dhow ee xoreeynta deegaannada ku jira gacanta Khawaarijta iyo dardar galinta abaabulka xooggan ee ka socda Galmudug, kaas oo ay dadka deegaanku kaga qeyb qaadanayaan halganka dib u xoreynta dalka, wuxuuna Madaxweynaha oo dul istaagay marxaladihii uu soo maray dagaalka ka dhan ah khawaarijta ayaa sheegay in dowladda Federaalku ay dajisay siyaasad cad oo lagula diriraayo argagixisada, taas oo leh seddex Weji oo ku wajahan in kooxda lagala diriro dhinacyada dhaqaalaha, fikirka iyo in lagu furo furimaha dagaalka ah mid Militari, waxa uuna xusay in sida ugu dhaqsaha badan ay u bilaaban doonaan dhammeystirka wejiga koowaad ee la dagaallanka Khawaarijta.
Madaxweyne Xasan Sheekh oo ka hadlay qorshaha bixitaanka ciidamada ATMIS ee Soomaaliya iyo la wareegidda ciidamada Qaranka ee mas’uuliyadda amniga dalka ayaa tilmaamay in dowladdu ay ka shaqeyneyso tayeynta iyo tababarka ciidamada xoogga dalka Soomaaliyeed oo sida muuqata guulo waaweyn laga soo hooyay dagaaladdii lala galay Kooxda Khawaarijta ee Al-shabaab, taasoo lagu jabiyay dhammaan goobihii la isku fara saaray.
Goor dhow ayay aheyd markii Ciidamada Qaranka oo hawlgal guulaystay ka fuliyay gudaha degmada Galhareeri ee gobalka Galguduud, taasi oo lagu beegsaday seddex xarumood oo Khawaarijtu ay ku sugnaayeen, iyadoo Howlgalka koowaad ayuu ka dhacay Garaash ay Khawaarijtu ku diyaarinaysay waxyaabaha qarxa, waxaana halkaas lagu burburiyay todobo gaari oo yaalay Goobtaasi, iyadoo goobta labaadna lagu beegsaday meel ay u aheyd Bakhaarka hubka oo ay Khawaarijtu laheyd, kaasi oo isna la gubay, halka kan seddexaad u ahaa goob uu u yaalay qalabka caaafimaadka oo ay Khawaarijtu si gaar ah u isticmaalaysay.
Degmada Galhareeri ayaa Khawaarijta u ah xarun weyn oo ay u arkayeen in ay ku amaan galayaan, balse Ciidamada Xoogga dalka Soomaalieed ayaa cagta mariyay goobahaasi muhiimka u ahaa khawaarijta, waxaana uu howlgalkaan uu qeyb ka ahaa hawlgallo is daba joog ah oo ciidamada Qaranku ku burburinayaan xarumaha Khawaarijta, kuna beegsanayaan saadkooda iyo isku socodka Khawaarijta.
Haddaba waxaa dhowaan la filayaa inuu dhaco guluf dhinacyo badan ah ee ka dhan ah Kooxda Khawaarijta ah ee Al-shabaab oo ay si wadajir ah uga wada qeybqaadanayaan ama iska wada kaashanayaan Ciidamada Xoogga Dalka Soomaaliyeed, kuwa Deegaannada (Macaawisleey), Wadamada Deriska ama (safka hore) iyo Saaxiibada Caalamka , kaasi oo ujeedku yahay soo afjaridda dagaalka Wejigiisa 1-aad ee Degmooyinka Ceelbuur iyo Galhareeri sida ugu dhaqsiyaha badan, iyadoo la soo gaaray xilligii Khawaarijta Al-shabaab uga dhammaan laheyd deegaannada Maamul-goboleedyda Galmudug iyo Hirshabeelle.
