Iyadoo shalay galabta uu Madaxweynaha Soomaaliya DR: Xasan Sheekh uu gaaray dalka Itoobiya, ayaa waxaa isla shalay War murtiyeed laga soo saaray shirka Guddiga isku dhafka ee Isbaheysiga Seddex geesoodka ee Wasiirada Arrimaha dibadda Soomaaliya, Eritrea iyo Masar oo ka dhacay magaalada Qaahira.
Seddexda Wasiir ayaa ka wada hadlay tillaabooyinka fulineed ee loo cuskaday awaamiirtii saddexda hoggaamiye ee ka soo baxay shirkii Asmara, si kor loogu qaado ammaanka Geeska Afrika iyo gobolka Badda Cas, iyo ilaalinta midnimada iyo madaxbannaanida dalalka gobolka, iyada oo la raacayo qaab-dhismeedka xeerarka iyo xeerarka sharciga caalamiga ah, iyo mabda’a faragelin la’aanta arrimaha gudaha ee dalalka, waxaynaย Seddexda Wasiir ay soo dhoweeyay horumarka laga gaaray xoojinta iskaashiga dalalkooda si loo gaaro amniga Soomaaliya oo ay ka mid yihiin iskaashiga ka dhaxeeya Masar iyo Soomaaliya si ay uga qeyb qaataan dadaallada nabad ilaalinta iyo nabadeynta Soomaaliya, iyo ka qeybgalka Masar ee taageerada Midowga Afrika iyo Hawlgalka Xasilinta Soomaaliya (AUSSOM).
Sidoo kale Saddexda Wasiir ayaa ka wada hadlay sidii ay uga qeyb qaadan lahaayeen tayeynta hayโadaha dowladda Soomaaliya, si ay awood ugu yeeshaan ciribtirka argagixisada, in la gaarsiiyo gacan ku haynta guud ahaan dhulkeeda, iyo sidoo kale sidii loo xoojin lahaa awoodda dowladda ee ilaalinta xuduudaheeda berriga iyo badda, waxaa kaloo ay ka wada hadleen isbedellada ka socda gobolka, gaar ahaan xaaladda Suudaan iyo saamaynta gobolka, iskaashiga dalalka ku teedsan badda cas, xaaladda Soomaaliya iyo sii wadida xiriirka diblomaasiyadeed ee saddexda dal.
Ugu dambeyn Eritrea iyo Soomaaliya ayaa waxay taageereen musharraxa Masar oo tartamaa xilka Agaasimaha Guud ee UNESCO, Dr. Khaled Al-Anani, waxaana la isku afgartay in kor loo qaado isku xirka iyo hagaajinta u diyaar garowga wareegga labaad ee shir madaxeedka seddex geesoodka ah ee Masar, Eritera iyo Soomaaliya, waxay kaloo ku heshiiyeen in la sii wado wada-shaqeynta Seddex-geesoodka ah, iyadoo kulanka xiga ee guddiga Seddex-geesoodka ah lagu qaban doono caasimadda Soomaaliya ee Muqdisho.
Dhinaca kale Raโiisul Wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed ayaa si diirran ugu soo dhaweeyay magaalada addis Ababa Madaxwaynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud oo booqasho shaqo ku tegay magaalada Addis-ababa ee carigaย itoobiya, iyadoo Labada hoggaamiye ay yeesheen wada hadallo ballaaran oo ku qotoma danaha labada dal iyo guud ahaan sidii la isaga kaashan lahaa xaaladaha gobalka iyo xoojinta xiriirka labada shacab iyo labada dal.
Madaxda laba dal ayaa soo saaray War-saxaafadeed, waxayna Hoggaamiyeyaasha isku raaceen in lasoo celiyo, korna loo qaado xiriirka u dhexeeya, iyada oo loo marayo dib u howlgalinta matalaadda dublamaasiyadeed ee labada caasimadood, sidoo kale Madaxda ayaa adkeeyay baahida loo qabo in la iska kaashado arrimaha gobalka, si dhawna looga wada shaqeeyo danta guud.
Soomaaliya iyo Itoobiya ayaa waxay adkeeyeen in xasilloonida gobalka ay aas aas u tahay in labada dal ay yeeshaan wadashaqayn xooggan oo ku dhisan kalsooni iyo is qadarin, iyadoo labada hogaamiye ay isku raaceen in la horumariyo dadaallada kor loogu qaadayo xoojinta xiriirka gobalka iyo is fahamka guud.
Wadahadallada waxaa kale oo xoogga lagu saaray baahida loo qabo in la sii wado iskaashiga dhanka amniga ah ee ka dhaxeeya labada dowladood. Iyadoo laga maanka lagu hayo halista kooxaha argagixisada ah ay ku hayaan gobalka, ayaa waxay labada hoggaamiye fareen hayโadaha amni ee labada dhinac in ay kor u qaadaan wadashaqayntooda si loo horumariyo xasiloonida guud ee gobalka.
Dhinaca kale, Madaxda labada dal ayaa xusay ahmiyadda ay leedahay iskaashiga dhanka dhaqaalaha, ganacsiga iyo maalgashiga, iyaga oo isku raacay in la ballaariyo kaabayaasha fududaynaya arrimaha ganacsiga iyo guud ahaan baraaraha dhaqaalaha labada dal, iyadoo ugu danbayntii, waxa ay Madaxdu waxay adkeeyeen sida ay uga goโan tahay hirgalinta Heshiiskii Ankara, iyada oo loo marayo jawi saaxiibtinimo iyo niyad-wanaag, waxaana la isla qaatay dardar-gelinta guddiyada farsamo ee hiragalinta heshiiskaasi.
Dadka falanqeeya arrimaha diploomaasiyadda caalamka ayaa tibaaxaya โNin Warankaagu galin yeedhaaduu ma gasho.โ iyagoo ku tilmaamay soo dhaweynta loogu sameeyay Madaxeynaha Soomaaliya, โSoo dhoweynta noocana waligeed Madaxwayne Soomaaliyeed looguma samaynin Taariikhda inta la ogyahay. Meel walba Caalanka Soomaaliyeed iyo Sawirada Madaxwaynaha Jamuuriyadda Soomaaliya ku dhaggan dhammaan faras magaalaha Addis Ababa.
Marka Dadka wax taxliiliya ayaa qaba โIn saas loo soo dhoweeyo, iyadoo waliba magaalada Qaahira ee dalka Masar ay shalay heshiis ay kala sixiixdaan wadamada Soomaaliya, Masar iyo Eretareeya, waxaa sababay guushii uu Madaxweyne Xassan Sheikh ka gaaray dagaalkii diblomaasiyadeed ee innaga iyo Ethiopia innaga dhex qarxay 1-dii Janaayo ee sanadkii tegay. Ethiopia way ka noqotay heshiiskii laab-la-kaca ahaa, waxayna diyaar u tahay in ay Soomaaliya ixtiraamto, sida ku cad War-saxaafadeedkaโ. Haddaba sow ma oran karno Dowladda Soomaaliya ayaa gaartay Qaan-gaar Siyaasadeed.
By. C/laahi Ruush
