Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka ah ee Soomaaliya Dr: Xasan Sheekh Maxamuud ayaa si cad u sheegay markii uu ku guuleystay markii labaad sanadkii hore inuu ka adkaaday Al-Shabaab ay tahay muhiimada ugu weyn ee dowladda.
Dr: Xasan Shiikh Maxamuud ayaa ku baaqay in la kordhiyo abaabulka maleeshiyaadka deegaanka ee loo yaqaan “Macaawisley” si loo dhameystiro howlgallada ay wadaan ciidamada Soomaaliya, kuwa Midowga Afrika ee AMISOM iyo xulafada kale. “Waxaad noqotaan Shabaab amaba kan la diriraaya al-Shabaab, mana jiraan wax u dhexeeya,” Dr: Xasan Shiikh Maxamuud ayaa ku yiri khudbad uu ka jeediyay telefishinka.
Dawladdu waxay siisaa maleeshiyo beeleed taageero saadka, cunto iyo taakuleyn caafimaad. Muhiimadda Qabiiladu waxay tahay, waxay isku xiraan ciidanka iyo dadka deegaanka waxayna muujinayaan inay yihiin qaybo ka mid ah dadka Soomaaliyeed ee u soo jeesteen al-Shabaab sidii ay ula dagaalimi lahaayeen, sida ay sheegtay kooxda xasaradaha Caalamiga ah.
Madaxweyanah awaamiirtiisa iyo sida ay uga go’an tahay “dagaalka guud” ee ka dhanka ah al-Shabaab “wuxuu bilaabayaa inuu kasbado kalsoonida odayaasha beelaha waaweyn iyo beelahooda iyo sidoo kale saaxiibada caalamiga ah,” sida ay Liibaan Obsiiye iyo Liibaan Xuseen ku sheegeen maqaal lagu daabacay Doodaha Afrikaanka. “Iskaashigan xoojinta ah waa waxa sii xoojinaya dagaalka iyo gaarsiinta guul midba midka kale ka soo gaarta goobta dagaalka,” Obsiiye iyo Hussein ayaa qoray. Baaqa Xasan Shiikh Maxamuud ee ficilka ayaa keenay natiijooyin deg-deg ah.
Weerarkii ugu horreeyay ee ka dhanka ah Al-Shabaab ayaa si gaar ah waxa uu uga dhacay gobolka Shabeellaha Dhexe, oo ku hareereysan caasimadda dalka ee Muqdisho. Intii uu socday dagaalkaasi, oo socday Agoosto 2022-kii ilaa Janaayo 2023-ka, Ciidanka Soomaaliya ayaa xoreeyay 70 Deegaanno, waana qiyaastii Weerarka dib ula wareegay seddex meelood meel dhulka ay ka taliso al-Shabaab. Dowladda Soomaaliya ayaa sidoo kale sheegtay in wejigii koowaad ee weerarrada lagu dilay 3,000 oo maleeshiyo Al-shabaab ah, in ka badan 3,700 oo kalena lagu dhaawacay, kuwaasi oo Ciidanka Xoogga Dalka gurmad u fidiyay dagaalyahannada “Macaawisley” oo qaarkood ay yihiin dad da’ ah.
Haddaba maxaa uga qorsheysan Dowladda Soomaaliya Deegaanadaasi dib loo xoreeyay?
Dowladda Soomaaliya ayaa u diyaarisay qorshayaal la magac baxay Barnaamijka Xasilinta iyo dowlad gaarsiinta Deegaananada lagala wareegay kooxda Khawaarijta ah ee Al-shabaab oo muddo ka baadan 10 sano ah arag waxtarka Dowladnimada, waxayna dowladdu isku daba wadaa qeybta dagaalka lagula jiro Maleeshiyaadka iyo qeyb kale oo lagu horumarinayo adeegyada aas-aasiga u ah Bulshada ku dhaqan deegaannada laga dul qaaday Kooxda arxanka daran, adeegyadaasi oo ay ka mid yihiin adeegyada caafimaadka, Waxbarashada, amniga iyo adeegyada kale ee loo baahaan yahay, waxaana marqaati ah sida Degmooyinka Qadiimiga ah ee kala ah Aaden Yabaal iyo Ceeldheer oo ka kala tirsan Shabeelada dhexe iyo Galmudug loo gaarsiiyay adeegyo sida maacaawinooyin iyo in la galiyay Layrarka ku shaqeeya Ileyska Qoraxda oo ay uga baxeen Mugdii iyo cabsidii ay ku jireen muddooyin badan, islamarkaana waxaa ka socda dib dhisyo dhinacyo badan.
Dadaalka Dowladda waxaa kaloo ka mid ah in Wasiirka Arrimaha Gudaha, Federaalka iyo Dib u heshiisiinta XFS Mudane, Axmed Macallim Fiqi oo safar shaqo ku jooga dalka Norway, ayaa ka qeyb galay mid ka mid ah fadhiyada “Madasha Oslo” taas oo lagu falanqeeyey “Wejiga Soomaaliya ee dedaallada dib u xorreynta kadib”, isagoo ku dheeraaday dib u xorreynta dalka, howlaha xasilinta iyo mashaariicda kala duwan ee loogu talo galay deegaannada laga xoreeyay khawaarijta iyo kuwa la qaban doono dhowaan.
Wasiirka Arrimaha Gudaha, Federaalka iyo Dib u heshiisiinta mudane, Axmed Macallim Fiqi ayaa ka mid ah wufuud caalami ah oo qeyb ka ah “Madasha Norway” taasi oo tirsigeeda 20-aad xoogga lagu saarayo arrimaha xallinta khilaafaadka, nabadeynyta iyo dimoqoraadiyadeynta.
Wararka naga soo gaaray magaalada Oslo ee Dalka Norway ayaa sheegaya in kulaasi diiradda lagu saaray kooxaha argagixisada, degaanada laga xoreeyay sidii Qorshe dib u soo nooleyn kara adeegyada asaasiga ah iyo habka ugu haboon oo loo wacyi gelin karo in afkaarta khaldan ee muddada kooxdu ku shubeysay Dadka Degaanka.
Kulankaan oo loogu magac daray “Madasha Oslo” waxaa warbixin guud looga dhageystay Wasiirka Arrimaha Gudaha, Federaalka iyo Dib u heshiisiinta Xukuumadda Federaalka Axmed Macalin Fiqi oo ka xog-warramay xaaladda degaannada ay la wareegtay Dowladda iyo sidii looga hirgelin lahaa tiro Mashruucyo ah oo ay ka mid yihiin dib u dhiska Xarumaha Caafimaadka, Waxbarashada, iyo Amniga.
Intaa waxaa dheer in Ciidanka Xoogga Dalka ay ka mid yihiin kuwa aqoon dheer u leh Diinta Islaamka, kuwaasi oo wacyigaliya Ciidanka iyo Bulshada ku dhaqan Deegaannada dib loo xoreeyay argagaxisada Alshabaab, maadaama ay ku jiraan Jihaad, iyagoo faraayana waxyaabaha looga baahan yahay iyo kuwa ka xaaraameysan Ciidanka Dagaalka kula jira Khawaarijta.
