Daadadka ka dhashay Roob xooggan iyo fatahaadda Webiyada dalka mara ayaa saameeyay deegaanno badan oo ka mid ah Gobolada Dalka Soomaaliya, waxaana ka mid ah Degmooyinka uu aadka u saameeyay Daadadkaasi Degmooyinka Luuq, Dooloow, Ceel-waaq, Baardheere iyo kuwo kale oo ka tirsan Gobolka Gedo, waxaan laga cabsi qabaa in ay gaaraan degmooyin iyo tuulooyin kale, waxaa kaloo jira fataha Webiga Shabeelle ayaa isna khasaare badan gaarsiiyay in uu maro, inkastoo ay kala khasaare badan yihiin, waxaana ugu sii daran Magaalada Beledweyne iyo Mahadaay oo ka kala tirsan Gobolada Hiiraan iyo Shabeellada Dhexe.
Aan ku hormarnee Gobolka Gedo, Gudiga fatahaadaha gobolka Gedo oo war cusub ka soo saaray xaaladaha ay ku sugan yihiin degmooyinkii ay ku dhufteen daadadka iyo fatahaadaha. Wararka laga helaayo Gobolka Gedo ayaa sheega in Hal qof uu ku dhintay maalinimadii shalay, kadib markuu qaaday biyo ka soo rogmaday togga weyn ee Mara deegaanka Qooney ee ka tirsan Gobolka Gedo, waxaana lagu soo waramayaa in ay halkaasi ka jirto dhibaato uu sababay Roobabka wata daadadka.
Odoyaasha iyo Waxgaradka Degmada Baardheere oo iyagana qeylo dhaan ka soo saaray Xaalada Buundada Baardheere oo go.day iyo Baaq Codsi oo ku aadan u gurmashada dadkii ku barakacay Fatahaada Webiga Jubba oo fatahaad aad u ballaaran geystay iyo Daadadka ka dhashay Roobab ka da’ay Deegaannada Degmadaasi, waxayna codsadeen in gargaar deg deg ah lala soo gaaro, iyadoo ay caddeeyeen in dhibaatada ugu weyn ay tahay khasaaraha ka dhashay Dumidda Buundada.
Roob 12-kii saacadood ee la soo dhaafay ka da,ayay Gobolka Mudug ayaa sameyn xooggan ku yeeshay bulshada ku nool magaalada Ceeldibir oo ka tirsan Degmada Hobyo ee Bariga Gobolka mudug. Maamulka Ceel-dibir ayaa sheegay inay dumeen ku dhawaad 20 Guryo ay deganaayeen dadka Deegaankaasi, waxaana magaalada ku rogmaday Biyo Fara badan, Maamulka Ceel-dibir ayaa warbaahinta Qaranka u sheegay inay wadaan dadaalo xooggan oo loogu gurmanayo dadkii guriyaha ku waayay Roobka.
Hey’adda Maareynta Musiibooyinka Qaranka Soomaaliyed ee SoDMA oo ka jawaabaysa xaaladaha adag ee ka jira gobolka Gedo Degmooyinkiisa kala duwan ee Dowladd goboleedka Jubaland, kuwaasi oo ka dhashay Roobab mahiigaan ah oo watay daadad iyo fatahaad uu sameeyey Webbiga Jubba ee mara Degmooyinka Gobolkaasi ayaa dhawaan laba Doonyood oo ah nuuca dheereeya u dirtay degmada Baardheere .
Doonyahaan ayaa lagu wadaa in ay ka qaybqataan badbaadinta boqolaal shacab ah oo xafadaha degmadaas ku go’doonsan kuwaas oo ay go’domiyeen Fatahaada Wabbiga, waxaana Muqdisho looga daabulay diyaarado elokobtar ah. Sidoo kale Hey’adda ayaa diyaarisay Gurmadyo kala duwan oo gargaar ah, kuwaasi oo iskugu jira Raashin, Dhar iyo Daawo, waxaana la rarayaa dhawaan, iyadoo la gaarsinayo degmoyinka iyo deegannada fatahaadaha iyo daadadka ay ku rogmadeen, waxaana xusid mudan in maalmo ka hor Hey’adda SoDMA Doon nuuca dheereya ah gaarsiisay degmada luuq.
Magaalada Beledweyne iyadana waxaa laga soo warenayaa in uu Daadka iyo fataha Webiga oo is wata ay wada saameeyeen dhammaan Xaafadaha ay ka kooban tahay Magaaladaasi, iyadoo inta badan Dadku ku noolaa Xaafadahaasi ay isaga baxeen, iyagoo u baxay meelaha taagga ah iyo Miyiga fog, waxayna u baahan yihiin in lala gaaro gargaarka ay u baahan yihiin.
“Aan dareenkeenna ku leexino Walaalaha ay Daadku dhibta gaarsiiyeen kuna garab istaagno hadba wixii aan awoodno. Allaah ha u dhib yareeyo Walaalaheenna xaaladda adag ku sugan, ha yaraysan inta Aad karto”, sidaasi waxaa yiri:- Wasiir ku xigeenka Warfaafinta Dhaqanka iyo Dalxiiska Mudane Cabdiraxmaan Yuusuf Cadaala. “Inkasta oo Dad badan oo Soomaaliyeed ay waxyeeleeyeen Daadku, haddana waxaa ugu xanuun badan kuwa ay Khawaarijtu heysato oo aan xogba laga haynin, gurmadna aanay u ogolayn, Rabbi ha gargaaro dhibanayaasha!”, Mudane Cadaala oo dareenkiisa ka hadlaayay ayaa sii raaciyay.
Haddaba si loo dhaqaajiyo arrimaha bini’aadannimo khasaarooyinka ka dhashay Daadadka iyo fataha Webiyada ayuu Ra’iisul Wasaare ku xigeenka Xukuumadda Federaalka Soomaaliya Mudane Saalax Axmed Jaamac uu guddoomiyay kulankii u horreeyey ee Guddiga Qaran ee Gurmadka Roobabka iyo daadadka El-nino, isagoo ka hadlay kulanka ayaa faray dhammaan Wasiirrada iyo madaxda Hay’adda SoDMA inay mideeyaan dedaalkooda, isla markaana gurmad degdeg sidii loo gaarsiin lahaa dadka tabaaleysan ay ka shaqeeyaan maalin iyo habeen.
Xukuumadda DanQaran oo kaashanaysa Dawlad Goboleedyada iyo saaxiibbada caalamiga ah ayaa dadaal wayn ugu jirta sidii samafal degdeg ah loo gaarsiin lahaa muwaadiniinta dhibku gaaray sida uu sheegay Ra’iisul Wasaare Ku-xigeenka XFS.
Ra’iisal Wasaaraha Xukuumadda federaalka Soomaaliya Mudane Xamsa Cabdi Barre oo ka hadlaayay daadadka ku soo rogmaday Wadddooyinka Magaalada Muqdisho ayaa sheegay inay heleen labo fariin oo muhiim ah, kuwaasi oo ka yimid shacabka Soomaaliyeed gaar ahaan Bulshada ku dhaqan gobolka Banaadir, fariimahaas oo kale ah in wax laga qabto daadadka ka dhashay Roobabka ka da’ay magaalada ee xiray Waddooyinka qaar iyo in la qaado dhagaxyada ku xiran Waddooyinka caasimada, kuwaasi oo muhiim u ah isku socodka Gaadiidka iyo Dadweynaha, maaddaama amniga magaalada Muqdisho uu soo hagaagay.
Ra’iisal Wasaare Xamsa waxaa kaloo uu ka hadlay fataha Webiyada iyo daadaka wayeelada u geystay qaar ka mid ah Gobolada Dalka ayaa sheegay in daadadka ka dhashay Roobabka mahiigaanka ah ee dalka ka da’ay ay dhibaato u geysteen dad ka badan Nus milyan Ruux, kuwaasi oo ka barakacay guryihii ay ku noolaayeen. “Waxaa dhibaato weyn oo uu Roobku geystay ka jirta illaa labaatan iyo dhowr degmo oo dalka ka mid ah, waxaan cabsi weyn ka qabta in Webiga Shabeelle uu soo buux dhaafyo, islamarkaana uu qaado dadka Reer Beledweyne iyo magaalooyinka kale ee dhaca Webiga jiinkiisa. Waxaan la nool nahay barwaaqo iyo dhibaato aan isku tagi karin” ayuu yiri Ra’iisal Wasaare Xamsa.
“Ciidamada qalabka Sida qeybahooda kala duwan ee ku sugan deegaannada ay saameysay Roobabka waa inay si degdeg ah qeyb uga qaataan gurmadka dadka nugul ee waayeelka iyo caruurta isugu jira”, ayuu yiri Ra’iisul Wasaare Xamsa. “Dhib badan ayuu geystay Roobkii da’ay Waddooyin badanna wey xiran yihiin caafimaad daro ayaa jirta Wadan barwaaqo ah oo dadkiisa saas u eg yihiin halkaan ayaa laga helaa”, ayuu sii raaciyay Mudane Xamsa.
Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa dadaal xooggan gelisay sidii loogu gurman lahaa shacabka Soomaaliyeed ee guryahooda uga barakacay daadadka iyo sidii loo badbaadin lahaa kuwa ku xaniban biyaha, inkastoo uu socdo dadaal, basle waxaa loo baahan yahay mid intaa ka ballaaran, waxaana loo baahan yahay kaalmo caalami ah maadaama ay tahay masiibo qaran.
Shirka loogu hadlayay xal u helida musiibooyinka ka dhashay Roobabkii daadadka watay ee ka da’aya Magaalada Muqdisho, maareynta goobaha ay biyo dhigeen, u gar-gaarida shacabka ay waxyeelada ka soo gaareen iyo soo celinta Bilicda Caasimadda, iyadoona loo mahadceliyay guddiga heer Gobol ee la fal-gelida xaaladaha El-Nino oo iyagu shaqooyin muhiim ah qabtay, una taagan samatabixinta Bulshada ayaa lagu qabtay Xaruunta Maamulka Gobolka Banaadir.
Guddoonka Maamulka Gobolka Banaadir ayaa qeybaha kala gedisan ee bulshada ugu baaqay in loo midoobo xaaladaha ka dhashay iyo kuwa ka dhalan kara Allaha Ummadda ka najeeyee saadaasha laga bixinaayo El-Nino ee ah in weli qeybo ka mid ah Gobolada dalka ee ku soo fool leeyihiin Roobab wata dabeylo iyo daadad laga cabsi qabo in ay waxyeelo geystaan, waxaana loogu digay dadka dagan goobaha biyo qabadyada ah iyo kuwa ku hoos nool guryaha bur-bursan hoostooda in ay ka feejignaadaan khataraha la saadaaliyay.
