Gobolka Hiiraan ayaa waxay ku soo jireen abaabulkii ugu dambeeyay ee howlgal lagu soo afjarayo goobaha tirada yar ee Khawaarijtu kaga dhuumanayso deegaanada gobolka Hiiraan, waxaana la xasuusan yahay in meeshaasi ay aheyd deegaannadii ugu horeeyay ee uu ka bilowday ama lagu tijaabiyay in la is ka dhicin karo kooxda Argagixisada ah ee Al-shabaab muddo haatan laga joogo in ku dhow sanad iyo bilooyin.
Agaasimaha Hayaโadda Nabadsugidda iyo Sirdoonka Qaranka ee NISA Cabdillaahi Maxamed Cali ( Sanbaloolshe) oo ay weheliyaan Ergayga Madaxweynaha u qaabilsan Ciidamada deegaanka Cali Cusmaan Jayte iyo Guddoomiyaha gobolka Hiiraan Muuse Salaad Weheliye oo ku sugnaa waqtigaasi furimaha hore ee dagaalka ayaa amarkii ugu dambeeyay ee dagaalka faray waqtigaasi Qeybaha kala duwan ee Ciidamada. Agaasimaha Hayaโadda Sirdoonka iyo Nabad Sugidda Qaranka oo halkaasi kala hadlay Ciidamada ayaa yiri โWixii hadal iyo diyaargarow ahaa waa dhamaadeen, diyaar noqda dagaalka waa galeynaaโ.Maalmaha soo aadan guud ahaan Hirshabelle waxaa dib uga bilaaban doona howlgalka cirib tirka kooxda Khawaarijta.
Howlgallo ka dhan ah Khawaarijta Al-shabaab ayaa wali ka socda gobolka Hiiraan, kuwaasi oo jab xooggan lagu gaarsiiyay, iyadoo laga xoreeyay deegaanno muhiim ah. Haddaba Goobaha ugu dambeeyay ee laga xoreeyay Khawaarijta waxaa ka mid ah Beero Yabaal, Bur Abooto, Eega Galmay, Jidcillaan iyo Caddow Gurey ee gobolka Hiiraan, iyadoo Taliyaha Qeybta 27-aad ee Ciidanka Xoogga Dalka, Col. Cabdullaahi Cumar, oo la hadlay Warbaahinta dowladda ayaa sheegay in Ciidamada Xoogga Dalka ay howlgalladan ku dileen malleeshiyaad ka tirsan Khawaarijta, waxanay ciidanku burburiyeen saldhigyo muhiim u ahaa cadowga.
Sidoo kale, ciidamadu waxay gacanta ku dhigeen hub fara badan oo ay ka soo furteen Khawaarijta.
Howlgalladan ayaa qeyb ka ah dadaallada joogtada ah ee lagu xoreynayo degaannada dalka, si looga ciribtiro Khawaarijta, kuwaas oo dhibaatooyin ku haya shacabka Soomaaliyeed.
Wararkii ugu dambeeyay ee laga helayo ee howlgaladda ayaa sheegaya in Ciidanka Xoogga dalka Soomaaliyeed iyo kuwa deegaanka ay sii wada howlgalka ballaaran oo ka socda bariga gobolka Hiiraan, kaasi oo lagula dagaallamayo Khawaarijta, waxaana howlgalka oo xooggiisa laga fuliyay deegaanka Beera Yabaal ayaa lagu dilay 16 dhagarqabe oo ka tirsanaa Khawaarijta, iyada oo ciidamada maalintaasi gacanta ku dhigeen deegaanno muhiim ah oo ay ka mid yihiin: Beera Yabaal, Buur Abooto, Eega Galmaay, Jidcilaan, Cadoow Gureey.
Howlgalkan ayaa waxaa hoggaaminaya Taliyaha Ciidanka Dhulka Xoogga Dalka Soomaaliyeed, Jeneraal Khaalid Cabdullaahi Cumar, oo ay wehliyaan Wakiilka Madaxweynaha Jamhuuriyadda u qaabilsan arrimaha ciidanka degaanka Cali Jeeyte Cismaan iyo Taliyaha Qeybta 27-aad ee Ciidanka XDS Col. Cabdullaahi Cumar, waxaana ujeeddada howlgalka ayaa ah in guud ahaan dalka laga xoreeyo Khawaarijta, si loo xaqiijiyo nabadda iyo amniga dadka ku nool dalkeena Soomaaliya, iyadoo ay dhanka kale Saraakiisha ay tilmaameen in howlgalka uu sii socon doono ilaa deegaannada oo dhan laga ciribtiro kooxaha nabad-diidka ah.
Magaalada Masagawaa ee Bariga Galguduud ayaa 25-kii bishan dharbaaxo xooggan ayay ku dhufteen Ciidamada Xoogga Dalka iyo kuwa deegaanka ah kooxda Khawaarijta ah ee Al-shabaab, kuwaasi oo duulaan la sii ogaa ku soo qaaday magaaladaasi, waxayna kooxdu halkaasi loogu dhigay cashar lama ilaabaan ah, iyagoo kuwii weerarka soo qaaday laga dhigay wax la dilay, wax la dhaawacay iyo kuwa Cagaha wax ka dayay ( Baqo dhabarka jeediyay).
Dhinaca kale waxaan la soconaa in howlgal lagu ciribtirayo Argagixsada uu ka socday maamul goboleedka Puntiland, waxayna wararkii ugu dambeeyay ay tibaaxayaa in Ciidanka Daraawiishta Puntland ay khawaarijta Daacish kala wareegay deegaannada kala ah Waadi-soor, Ina Ciddoole, Damal Cagagubyo, Diibow, Qaaqsiiye, Daad, Dal loโaad iyo isha-Siido ee gobolka Bari.
Howlgallada ka dhanka ah khawaarijta Daacish ee ka socda gobolka Bari ayaa khawaarijta lagu gaarsiiyay jab xoogan, iyadoo laga saaray goobo muhiim u ahaa oo ay ka mid tahay Taliskii Tuursamaale ay ku lahaayeen.
Ciidanka Daraawiishta Puntland Soomaaliya ayaa wali halkaasi ka wada Howgallada ka dhanka ah khawaarijta, iyadoo Saraakiisha Hoggaanka u ah Ciidanka ay sheegeen in gobolka Bari oo ah mid ka Soomaaliya oo dhan laga saari doono kuwa dhagarta badan ee dalka ku soo duulay.
Ciidamada Daraawiishta Puntland ee howlgalka Hillaac, oo ujeedkiisu yahay ciribtirka kooxaha Khawaarijta ah, ayaa ย ku guuleystay inay la wareegaan taliskii muhiimka ahaa ee Tuulada Tuursamaale.Taliskan, oo ahaa fariisin istiraatiiji ah, ayaa ku yaallay bartamaha buuraleyda Calmiksaad ee gobolka Bari, kana mid ahaa saldhigyada ugu waaweyn ee kooxda Daacish ee deegaankaasi.
Qabsashada taliska Tuursamaale ayaa loo arkaa guul weyn oo ka soo hoyatay howlgalka, waxaana lagu tilmaamay dharbaaxo culus oo ku dhacday kooxda Daacish, oo taliskan u adeegsan jirtay sidii xarun ay ka soo abaabulaan dhagarta iyo dhibaataynta shacabka deegaanka. Inta aan la qabsan taliska Tuursamaale, waxay ciidamada Daraawiishtu cagta mariyeen saldhig difaaca u ahaa, oo lagu magacaabo Janajiifta.
Guushan cusub waxay ka dhigaysaa Tuursamaale taliskii ugu weynaa ee laga qabsado Daacish tan iyo bilowgii howlgalka Hillaac, taasi oo sare u qaadaysa rajada shacabka ee ku aaddan in laga ciribtiro kooxda khawaarijta ah guud ahaan gobolka Bari.
Dagaalka ka dhanka ah Kooxda Argagixisada ah ee Al-shabaab waxa uu ka bilowday degaanno ka mid ah Goboka Hiiraan batamihii sanadkii 2022-kii, kadib markii ay shacabku u adkeysan waayeen dilkii,caga jugleynta, boobka Xoolahooda iyo dhaqan xumada ay ku hayeen, waxaana markaasi uu iclaamiyay Madaxweynaha Jamhuuriyadda Soomaaliya Dr: Xasan Sheekh Maxamuud in dagaal lagu qaado Kooxda Khawaarijta ah, iyadoo muddo hal sano ah lagu xoreeyay in ka badan Kun Kiilo miter oo dherer ah meelo isugu jira magaaloyin, Degmooyin iyo deegaanno fara badan. Hadalkii ugu cuslaa waxaa hadalka jeediyay Cali Jeyte Cusmaan oo markaasi ahaa Guddoomiyaha Gobolka Hiiraan kaasi oo ahaa โ Shabaab waa Bur-Burayโ.
By. C/lahi Ruush
