Dowladda Soomaaliya ayaa dadaal ugu jirta hirgalinta doorasho dadweyne oo Soomaaliya ugu dambeysay 58 sanno ka hor, taasi oo uu ku soo baxay Alle ha u naxariistee Madaxweynihii labaad ee Jamhuuriyadda Soomaaliya Cabdirashiid Cali Sharmaake oo la dilay sanadkii 15-kii bishii Oktoober sanadkii 1969-kii.
Tan iyo xurnimadii Soomaaliya waxaa soo maray 9 Madaxweyne iyo 10 doorasho madaxweyne, waxaa doorasho dadweyne ku soo baxday laba madaxweyne, kuwaasi oo kala ah Aadan Cabdulle Cismaan iyo Cabdirashiid Cali Sharmaake oo ahaa labadii Madaxweyne ee ugu horreeyey Soomaaliya.
Burburkii dowladdii dhexe ee Soomaaliya, waxaa dalka ka suuragashay in hoggaanka dalka uu ku yimaado doorasho ay dooranayeen Xildhibaannada Baarlamaanka Soomaaliya, kuwaasi oo ay soo dooranayeen Odayaal dhaqameed.
Siyaasiyiin iyo dhallinyaro han siyaasadeed lahaa ayaa ku hungoobay qaabka doorasho ee dalka ka soo jirtay, kuwaasi oo xooggii, fursaddii, iyo aragtii u hayeen in ay uga soo muuqdaan xilalka ugu sarreeya dalka ay dhaafisay doorashada dadban, taasi oo dhaliil ay ka keeneen bulshada.
Soomaaliya oo ah dal dhaca geeska Afrika ayaa qeyb ka ah Bulshada Bariga Afrika, dalalkaan oo Soomaaliya xubin ka noqotay sanadkii hore ayaa dhammaantood waxaa ka dhacda doorasho dadweyne oo lagu soo doorta Golaha deegaanka, Xildhibaannada iyo Madaxweynaha.
Dalalka Kenya iyo Jabuuti oo ah laba dal oo daris wadaag la ah Soomaaliya, xornimadana qaatay markii ay Soomaaliya iska xorreysay gumeystihii Ingriiska iyo Talyaaniga kadib ย ayaa suura galiyey doorasho dadweyne, iyaga oo shacabka labadaas dal ay hoggaankooda ku soo doortay gacantooda.
Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Dr. Xasan Sheekh Maxamuud ayaa sheegay in aysan ahayn wax sahlan 58 sanno ka dib dalka laga hirgaliyo doorasho qof iyo cod, isaga oo xusay in muwaadinka Soomaaliyeed ay lama huraan u tahay in uu gacantiisa ku ciil baxo, uuna doorta qofka uu doonaya.
Guddoomiyaha Golaha Shacabka Baarlamaanka 11aad Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Sheekh Aadan Maxamed Nuur (Sheekh Aadan Madoobe) ayaa sheegay in dalka ay ka dhaceyso Doorasho qof iyo cod ah, si Shacabku u doorto masโuuliyiinta u adeegaya, isagoo Sheekh Aadan Madoobe uu tilmaamay in Baarlamaanka 11aad uu ku guuleystay ka gudubka caqabado badan oo horyaallay Soomaaliya sida Daynta cafinta, nidaaminta doorashooyinka iyoย qodobo kale oo muhiim ah.
โDalalkii kala mid ka ahaa oo iyagana la burburay Soomaaliya ayaa laย sheegaa in muddo saddex jeer ah ay marayaan doorashooyinka Dadweyne, taasina ay muujineyso sida ay isugu duubmayn Madaxda iyo Shacab laguna gaaray himiladaasiโ sida uu hadalka u dhigay.
โBaarlamaanka 11aad Dalka isbaddel badan buu ku keenay oo Ummadda Soomaaliyeed u baahnayd, Shuruucdii caqabadaha ku ahaa ee caalamka nala tacaamulayay markasta na weydiisan jiray waan ka guuleysanay sidii aan uga gudbi laheyd alle mahadi, Dalalkii dagaalkeen la burburay waxa ay marayaan in saddex jeer ama afar jeer ayay Doorasho marayaan innagana meeshii ayaan taaganahay,โ sida uu yiri Sheekh Aadan Maxamed Nuur Madoobe, Guddoomiyaha Golaha Shacabka, wuxuuna ku baaqay in laga qaybgalo doorashada Dadweyne ee Dalka ka dhaceysa, si Shacabka Soomaaliyeed ay u helaan fursad ay wax ku doortaan loogana gudbo doorashooyinkii dadbanaa ee lagu soo dhisay shantii dowlad ee sida xiriirka ah Usha isugu dhiibay.
Dadka qaar ayaa aaminsan in la joogo xilligii laga gudbi lahaa doorashada dadban, taasi oo hadda ifafaaladayda ay muuqato. Xildhibaannada iyo Golaha Wasiirrada ayaa soo jeediyey in ay laga gudbo doorashadii dadbaneed, oo badankood sheegeen in ay dhibaato kala kulmeen, qaarkoodna ay xuseen in damacooda ay hor istaagayn Oday dhaqameed.
Hirgalinta doorasho qof iyo cod ah ayaa Soomaaliya u furi doonta baal cusub, waxa ayna soo xiri doonta Baalasha ay ku xardhanaayeen; Nin jeclaysiga, musuqmaasuqa, boobka kuraasta Xildhibaannada, iyo qilaafka soo jireenka ah ee u dhaxeeya Madaxda.
