Muqdisho(SONNA):-Hindisaha Horumarinta Muqdishada Cusub (NMDC) ayaa ah fekrad cusub oo ay wada fulinaya dowladda iyo ganacsatada Soomaaliyeed taas oo diiradda lagu saarayo sidii loogu beddeli lahaa Muqdisho caasimad xuddun u ah gaadiidka iyo ganacsiga Gobolka looguna gaarsiin lahaa Soomaaliya horumar dhaqaale
NMDC waa nidaam gaar ah oo garwadeyn ka noqon doona, wejiga kowaad, dhismaha mashariic waaweyn oo kala duwan, oo ay kamid yihiin Dhismaha Garoonka Caalamiga ah ee Muqdisho, Dekedda Muqdisho ee cusub, iyo aag-dhaqaale oo gaar ah (Special Economic Zone). Nidaamkan ayaa waafaqsan Qorshaha Isbeddelka Qaranka (2025-2029) ahna sidoo kale mid si istiratiiji ah loo naqshadeeyay si loogu soo jiito maalgashiga maxalliga ah iyo kan caalamiga ah, loogu abuuro shaqooyin cusub isla markaana loo xoojiyo dhaqaalaha Soomaaliya.
Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa tilmaamay in Qorshahani uu yahay bilow cusub oo muujinaya aragtida fog ee dadka Soomaaliyeed, isla markaana xoogga saarayo horumarinta kaabayaasha dhaqaalaha caasimadda, kuwaasi oo saldhig u ah geeddi socodka shacabka iyo Dowladda Soomaaliyeed ay ku xaqiijinayaan himilooyinkooda Qaran.
“Tan iyo 2012, Wadciga maalgashi ee dalka waa isa-soo tarayay. Halka ay caqabaduhu ahayeen kuwo jiro, adkeysiga iyo go’aanka adage ee ummadda Soomaaliyeed ayaa horay inoo waday. Runtu waxa ay tahay in maalgashiga, gaar ahaan kan dalalka ka soo kabanaya dagaallada sokeeye, ay u baahanyihiin geesinimo, hal-abuur iyo sidoo kale go’aan wadareed lagu wajaho mustaqbalka. Sida horayba loo yiri, waxaa jira oo kaliya hal khatar oo ay tahay in aad ka baaqsato wax kasta haba kugu qaadate, waana khatarta ah in aada waxba qabanin” Ayuu yiri Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud markii uu daahfurayay hindisahan.
Soomaaliya ayaa ku rajo weyn in ay ganacsatada iyo qurbo-joogta Soomaaliyeed ay ka qeyb qaadan doonan maalgelinta mashariicdan horumarineed. Qorshaha waxaa ka mid ah in ay dadweynuhu si toos ah uga qeyb qaataan maalgashiga. Nidaamkan ayaa u saamaxaya in is maalgashi isku dhafan sameystaan dowladda, dadweynaha, maalgashatada iyo hay’adaha maaliyadeed ee maalgashiga doonaya.
Wejiga hore ee Dhismaha Garoonka Caalamiga ah ee Muqdisho ayaa lagu qiyaasay in ay ku bixi doonto ku dhowaad hal bilyan oo doolarka Mareykanka ah maadama ay dowladdu bixineyso dhulka iyo fududeynta ruqsadaha kale ee mashariicdani u baahanyihiin.
“ Waxa aan raba in aan ku tir-tirsiiyo ganacsatada Soomaaliyeed in ay sare u qaadaan dedaalkooda kana baxaan maalgashiga ay wada yaqaanan. Ganacsigu waa in uusan qeexin oo qura faa’iidada, balse waa in sidoo kale uu qeexa saameynta uu bulshada u leeyahay, mana jiro qiimo ka badan saameyn togan. Aan wada maalgashanno kaabeyaasheenna dhaqaale kana wada faa’iidno manafiicda joogtada ah ee ka dhalaneysa.” Ayu yiri Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xamsa Cabdi Barre.
Soomaaliya ayaa dhagax-dhigtay dhismaha Garoonka Caalamiga ah ee Muqdisho ku dhowaad 50 sano ka hor balse aaney u suurto gelin sababo la xiriira duruufo dhaqaale oo jiray markaa, dagaallo sokeeye iyo muddo dheer oo dowlado kumeel-gaar ahi dalka ka jireen. Nidaamkan cusub ee maalgashiga hal-abuurka leh ayaa la filaya in uu ku guuleysto wejigiisa kowaad dhismaha Garoonka Caalamiga ah ee Muqdisho iyo mashariicda kale ee kaabeyaasha dhaqaalaha.
